رهبران آمریکا و روسیه در تماس تلفنی توافق کردند که روند پایان جنگ در اوکراین با آتش‌بس محدود در اوکراین آغاز شود. این توافق که شامل توقف حملات به زیرساخت‌ها و تأسیسات انرژی است، واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشته است. در حالی که برخی آن را قدمی به سوی صلح می‌دانند، رئیس‌جمهور اوکراین نسبت به نیت واقعی روسیه ابراز تردید کرده است.
واکنش‌های بین‌المللی به توافق آتش‌بس محدود در اوکراین
پس از اعلام توافق آتش‌بس محدود در اوکراین، واکنش‌های متفاوتی از سوی مقامات بین‌المللی شکل گرفت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، این توافق را «بسیار مثبت» توصیف کرد و گفت که گام بعدی، مذاکرات برای یک آتش‌بس کامل خواهد بود. ترامپ همچنین در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشال، نوشت که این توافق می‌تواند مقدمه‌ای برای پایان «جنگ وحشتناک» بین روسیه و اوکراین باشد.
در مقابل، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، این توافق را «تلاشی از سوی روسیه برای طولانی کردن جنگ» دانست. او تأکید کرد که ولادیمیر پوتین به دنبال تضعیف قدرت نظامی اوکراین است و آتش‌بس نباید فرصتی برای روسیه جهت تجدید قوا باشد.
رهبران فرانسه و آلمان از این آتش‌بس به عنوان «اولین قدم» استقبال کردند، اما تأکید داشتند که این تنها یک اقدام موقت است و باید به سوی پایان کامل جنگ حرکت کرد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در یک نشست خبری مشترک با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، گفت که اگرچه توافق آتش‌بس محدود در اوکراین از شدت درگیری‌ها کاسته، اما نباید جایگزینی برای صلح پایدار باشد.
شرایط و پیامدهای آتش‌بس محدود در اوکراین
بر اساس مفاد توافق، آتش‌بس محدود در اوکراین شامل توقف حملات روسیه و اوکراین به زیرساخت‌های انرژی و حمل‌ونقل است. این بدان معناست که نیروهای طرفین اجازه ندارند به پالایشگاه‌های نفت، نیروگاه‌های برق و مسیرهای حمل‌ونقل حیاتی حمله کنند.
با این حال، برخی تحلیلگران نظامی معتقدند که این آتش‌بس می‌تواند برای روسیه فرصتی جهت استقرار مجدد نیروهایش در مناطق اشغالی باشد. در مقابل، مقامات آمریکایی تأکید دارند که توافق فعلی تنها یک گام اولیه است و در صورت عدم تعهد روسیه، تحریم‌های بیشتری علیه مسکو اعمال خواهد شد.
همچنین، روسیه در واکنش به این توافق، شرط‌های جدیدی را مطرح کرده است که یکی از مهم‌ترین آنها توقف کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین است؛ شرطی که از سوی کی‌یف رد شده است. وزیر امور خارجه اوکراین اعلام کرده که «اوکراین بدون دریافت کمک‌های نظامی، قادر به دفاع از خود نخواهد بود.»
تأثیر توافق بر اوکراین و واکنش زلنسکی
زلنسکی با ابراز ناامیدی از این توافق، اعلام کرد که آتش‌بس محدود در اوکراین نشان‌دهنده تمایل روسیه به صلح نیست، بلکه اقدامی برای تضعیف ارتش اوکراین است. او تأکید کرد که مسکو همچنان در حال انجام حملات پهپادی به مناطق مختلف اوکراین است و آتش‌بس نباید ابزاری برای فریب افکار عمومی باشد.
او همچنین گفت که در شب پس از توافق، روسیه با استفاده از بیش از ۴۰ پهپاد شاهد به کی‌یف و مناطق دیگر حمله کرده است. زلنسکی این حملات را نشانه‌ای از عدم تعهد واقعی روسیه به آتش‌بس دانست و از کشورهای غربی خواست که کمک‌های نظامی خود را افزایش دهند.
در مقابل، کرملین اعلام کرد که روسیه به آتش‌بس محدود در اوکراین پایبند است، اما در صورت مشاهده هرگونه نقض از سوی اوکراین، اقدامات تلافی‌جویانه انجام خواهد داد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، گفت که این توافق به معنای پایان جنگ نیست، بلکه تنها فرصتی برای مذاکره درباره یک راه‌حل بلندمدت است.
آینده مذاکرات و نقش کشورهای منطقه در توافق آتش‌بس
قرار است در روزهای آینده، مقامات آمریکا و روسیه در جده، عربستان سعودی، مذاکراتی برای بررسی جزئیات بیشتر آتش‌بس محدود در اوکراین برگزار کنند. این نشست که با حضور مقامات ارشد امنیتی و دیپلمات‌های دو کشور برگزار خواهد شد، می‌تواند سرنوشت ادامه مذاکرات برای آتش‌بس کامل را تعیین کند.
عربستان سعودی پیش‌تر نیز میزبان مذاکرات میان روسیه و اوکراین بوده و تلاش کرده نقش میانجی را در این بحران ایفا کند. تحلیلگران معتقدند که برگزاری مذاکرات در جده نشان‌دهنده تلاش قدرت‌های منطقه‌ای برای کاهش تنش‌ها در اروپا است.
از سوی دیگر، روسیه همچنان بر درخواست خود مبنی بر عدم پیوستن اوکراین به ناتو تأکید دارد، در حالی که کی‌یف این شرط را رد کرده است. ولادیمیر پوتین در سخنرانی اخیر خود اعلام کرد که «پیوستن اوکراین به ناتو خط قرمز مسکو است و هرگونه توافق صلح باید این مسئله را در نظر بگیرد.»
با توجه به پیچیدگی شرایط، مشخص نیست که این توافق به صلح پایدار منجر شود یا تنها وقفه‌ای موقت در جنگ باشد. اما آنچه واضح است، این است که آتش‌بس محدود در اوکراین نه تنها یک گام حساس در روند مذاکرات صلح است، بلکه می‌تواند آزمونی برای سنجش میزان تعهد طرفین به پایان درگیری‌ها باشد.
