فناوری هسته‌ای با استفاده از پرتودهی می‌تواند در مقابله با مشکلات عمده کشاورزی ایران، از جمله ضایعات 40 میلیون تنی محصولات غذایی، نقشی اساسی ایفا کند. این فناوری نه تنها به حفظ کیفیت و افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی کمک می‌کند، بلکه به کاهش نیاز به واردات و افزایش خودکفایی کشور در تأمین نیازهای غذایی نیز می‌انجامد.
پرتودهی هسته‌ای؛ راهی برای کاهش ضایعات کشاورزی و افزایش صادرات
در سال‌های اخیر، 30 درصد از تولیدات کشاورزی ایران به دلیل بیماری‌ها، آفات و فساد از بین می‌رود که معادل 40 میلیون تن مواد غذایی است. به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، این ضایعات می‌تواند با استفاده از پرتودهی هسته‌ای کاهش یابد. پرتودهی به وسیله اشعه‌های گاما، بتا یا ایکس باعث از بین رفتن عوامل بیماری‌زا، قارچ‌ها و آفات می‌شود و عمر نگهداری محصولات کشاورزی را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد. این فناوری به ویژه برای محصولاتی مانند سیب‌زمینی، گندم و برنج کاربرد دارد. برای مثال، با استفاده از پرتودهی، ماندگاری سیب‌زمینی از چند هفته به چند ماه افزایش می‌یابد و این امر باعث کاهش ضایعات و در نهایت افزایش تولید و صادرات محصولات کشاورزی خواهد شد. همچنین، این فناوری می‌تواند ایران را به یک صادرکننده مهم غذا در منطقه تبدیل کند، چرا که ضایعات کاهش یافته به معنی تولید بیشتر و نیاز کمتر به واردات است.
نقش فناوری هسته‌ای در حل بحران‌های زیست‌محیطی و مصرف آب
ایران با بحران‌های زیست‌محیطی متعددی روبرو است که یکی از اصلی‌ترین آنها کمبود منابع آبی است. استفاده از فناوری هسته‌ای در کشاورزی می‌تواند به کاهش مصرف آب و بهبود شرایط محیطی کمک کند. به طور خاص، این فناوری می‌تواند با اصلاح بذرها و تولید گیاهان مقاوم به خشکی و شوری، تا 30 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی را کاهش دهد. این کاهش مصرف آب به معنی صرفه‌جویی میلیاردها لیتر آب در سال است. علاوه بر این، فناوری هسته‌ای می‌تواند به بهبود کیفیت آب کشاورزی نیز کمک کند. به عنوان مثال، استفاده از ردیابی رادیواکتیو برای نظارت بر مصرف آب در مزرعه‌ها باعث کاهش تا 50 درصدی مصرف آب در برخی مناطق شده است. این امر نه تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کند بلکه به افزایش بازدهی کشاورزی و تولید مواد غذایی با مصرف کمتر منابع طبیعی نیز منجر می‌شود.
تجربه موفق کشورهای پیشرفته در استفاده از فناوری هسته‌ای در کشاورزی
کشورهای پیشرفته مانند هند، چین و آرژانتین با بهره‌برداری از فناوری هسته‌ای در کشاورزی توانسته‌اند دستاوردهای بزرگی در کاهش ضایعات غذایی و افزایش صادرات محصولات کشاورزی خود داشته باشند. در این کشورها، دولت‌ها با توسعه زیرساخت‌های هسته‌ای در بخش کشاورزی، آموزش و آگاهی‌رسانی به کشاورزان، و جلب حمایت‌های بین‌المللی، توانسته‌اند ضایعات را کاهش دهند و در عین حال بهره‌وری محصولات کشاورزی را افزایش دهند. برای نمونه، در چین و هند، فناوری هسته‌ای به طور گسترده برای افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی و کاهش ضایعات در مسیرهای حمل و نقل استفاده می‌شود. همچنین، با توسعه این فناوری، مصرف آب در کشاورزی این کشورها به حداقل رسیده است. ایران می‌تواند با مطالعه و الگو گرفتن از این تجربیات، فناوری هسته‌ای را در کشاورزی خود گسترش داده و به خودکفایی غذایی و افزایش صادرات دست یابد.
