در حالی‌که ایران در آستانه دور جدیدی از گفت‌وگوهای هسته‌ای با آمريكا قرار دارد، اقدام به انتقال موشک‌های دوربرد به خاک عراق کرده است؛ حرکتی که می‌تواند ابعاد امنیتی، سیاسی و ژئوپلیتیکی منطقه را به‌طور قابل‌توجهی تحت‌تأثیر قرار دهد.
انتقال تسلیحاتی بی‌سابقه به شبه‌نظامیان عراقی
در هفته گذشته، چندین سامانه موشکی از نوع موشک‌های دوربرد توسط ایران به خاک عراق ارسال شده‌اند و در اختیار گروه‌های مسلح شیعه قرار گرفته‌اند؛ گروه‌هایی که پیش از این، تنها به تسلیحات سبک و موشک‌های کوتاه‌برد مجهز بودند. انتقال این موشک‌ها از مسیرهای غیررسمی صورت گرفته و زیر نظر یگان‌های وابسته به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انجام شده است.
این موشک‌ها با قابلیت هدف‌گیری در شعاع بیش از ۲ هزار کیلومتر، اکنون تهدیدی بالقوه برای منافع آمریکا در منطقه، و حتی برخی اهداف در خاک اروپا به شمار می‌روند.
افزون بر این موشک‌ها، تسلیحات دیگری نیز شامل موشک‌های کروز قدس ۳۵۱ با برد متوسط و موشک‌های بالستیک جمال ۶۹ با قدرت تخریب بالا، به‌صورت هم‌زمان وارد عراق شده‌اند. منابع منطقه‌ای تأکید کرده‌اند که این عملیات با دقت بالا و در سایه سکوت کامل رسانه‌ای انجام شده است تا از واکنش‌های اولیه جلوگیری شود.
هدف راهبردی ایران: ابزار فشار در مذاکرات آتی
ایران با آگاهی از شرایط شکننده منطقه و وضعیت پیچیده گفت‌وگوهای هسته‌ای، اقدام به استفاده از ابزارهای نظامی و نفوذ منطقه‌ای خود به‌عنوان اهرم فشار کرده است. ارسال موشک‌های دوربرد به عراق بخشی از راهبرد کلان تهران برای بازسازی اعتبار و موقعیت راهبردی خود پس از چند شکست میدانی اخیر است.
در پی تضعیف جایگاه متحدان ایران نظیر حزب‌الله در لبنان و حماس در غزه، و همچنین کاهش نفوذ جمهوری اسلامی در سوریه پس از تحولات میدانی، تهران ناچار شده است تا بر توان موشکی خود تکیه بیشتری داشته باشد. این موشک‌های دوربرد، علاوه بر کارکرد نظامی، می‌توانند به‌عنوان یک پیام سیاسی و هشدار عملی برای آمریکا و متحدان آن نیز تفسیر شوند.
تحلیل‌گران بر این باورند که ایران با ارسال این موشک‌ها به‌دنبال نمایش آن است که همچنان توان مداخله فعال و تعیین‌کننده در هر نقطه‌ای از منطقه را دارد، به‌ویژه در کشوری مانند عراق که هم‌زمان میزبان نیروهای آمریکایی و گروه‌های مسلح وابسته به ایران است.
موشک‌های دوربرد؛ تهدیدی مستقیم برای ثبات عراق و منطقه
ورود موشک‌های دوربرد به خاک عراق در شرایطی صورت گرفته که دولت بغداد تلاش دارد تعادلی میان فشارهای بین‌المللی و مطالبات داخلی ایجاد کند. با این حال، این اقدام ایران معادلات امنیتی عراق را وارد مرحله‌ای حساس کرده است. شبه‌نظامیان مسلح که اکنون مجهز به موشک‌های دوربرد شده‌اند، نه‌تنها به‌عنوان بازیگران داخلی، بلکه به‌عنوان عوامل موثر در سیاست‌های منطقه‌ای ظاهر شده‌اند.
گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که برخی از این موشک‌ها به مناطق جنوبی و غربی عراق منتقل شده‌اند، جایی که در گذشته نیز پایگاه‌هایی برای عملیات فرامرزی وجود داشته است. در نتیجه، همسایگان عراق، به‌ویژه اردن، عربستان سعودی و کویت، نسبت به این توسعه نظامی احساس نگرانی کرده‌اند.
از سوی دیگر، آمريكا که همچنان پایگاه‌های فعالی در عراق دارد، احتمالاً در برابر تهدید موشک‌های دوربرد واکنش نشان خواهد داد. کارشناسان معتقدند این اقدام می‌تواند به بهانه‌ای برای افزایش حملات هوایی آمریکا علیه مواضع شبه‌نظامیان منجر شود.
سناریوهای پیش‌رو؛ ابزار چانه‌زنی یا مقدمه جنگی بزرگ‌تر؟
برخی ناظران معتقدند که ایران این موشک‌های دوربرد را نه صرفاً برای استفاده فوری، بلکه به‌عنوان ذخیره‌ای استراتژیک و ابزاری برای چانه‌زنی در مذاکرات در اختیار نیروهای نیابتی خود قرار داده است. گروه‌های مسلح شیعه، با دریافت این تجهیزات، اکنون در موقعیتی قرار گرفته‌اند که هم می‌توانند تهدید مستقیم ایجاد کنند و هم از آن برای افزایش وزن خود در معادلات سیاسی عراق بهره ببرند.
در این میان، سناریوهای مختلفی در حال طرح است. یکی از آن‌ها، احتمال استفاده محدود از این موشک‌ها در پاسخ به حملات احتمالی آمریکا یا اسرائیل است. سناریوی دیگر، بهره‌برداری سیاسی از آن‌ها در فرآیند مذاکره با واشنگتن یا حتی در گفت‌وگوهای داخلی عراق است. اما آنچه روشن است، اینکه موشک‌های دوربرد، با حضور پررنگ‌تر خود در عراق، نقش کلیدی‌تری نسبت به گذشته در سیاست منطقه‌ای ایران ایفا می‌کنند.
