نسخه اولیه سکوی ملی هوش مصنوعی ایران روز شنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ با حضور معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و جمعی از اساتید برجسته دانشگاهی رونمایی خواهد شد. این پروژه که با حمایت معاونت علمی و فناوری و همکاری متخصصان داخلی طراحی شده است، نقطه عطفی در مسیر توسعه هوش مصنوعی کشور به شمار می‌رود.
سکوی ملی هوش مصنوعی ایران؛ زیرساختی حیاتی برای پیشرفت فناوری
ایجاد سکوی ملی هوش مصنوعی ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه فناوری در کشور، از مهرماه ۱۴۰۳ با حمایت معاونت علمی و فناوری کلید خورد. این سکو بستری بومی برای پردازش و تحلیل داده‌های کلان در حوزه‌های مختلف هوش مصنوعی فراهم می‌کند و نقش کلیدی در بومی‌سازی فناوری‌های نوین خواهد داشت.
اهمیت این پروژه به دلیل نیاز روزافزون کشور به سیستم‌های پردازش هوشمند و کاهش وابستگی به زیرساخت‌های خارجی است. توسعه هوش مصنوعی، بدون داشتن یک سکوی بومی قدرتمند، نه‌تنها امکان‌پذیر نخواهد بود، بلکه کشور را در معرض خطرات امنیتی ناشی از وابستگی به پلتفرم‌های خارجی قرار خواهد داد. سکوی ملی هوش مصنوعی ایران به عنوان راهکاری اساسی برای مقابله با این چالش‌ها مطرح شده و هدف آن ایجاد بستری امن، پایدار و بومی برای پردازش داده‌ها است.
علاوه بر این، این سکو امکان استفاده از ظرفیت‌های عظیم داده‌ای در کشور را برای پژوهشگران و فعالان حوزه فناوری فراهم می‌کند. دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان و حتی نهادهای دولتی می‌توانند از ظرفیت این زیرساخت برای اجرای پروژه‌های کلان هوش مصنوعی استفاده کنند.
نقش متخصصان داخلی در توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی
یکی از ویژگی‌های برجسته این پروژه، مشارکت گسترده اساتید دانشگاهی و متخصصان حوزه هوش مصنوعی در طراحی و پیاده‌سازی آن است. از همان ابتدای راه‌اندازی پروژه، تیمی متشکل از نخبگان علمی و پژوهشگران برتر کشور گرد هم آمدند تا نسخه‌ای کاملاً بومی از این زیرساخت را توسعه دهند.
در این مسیر، بیش از ۵۰ متخصص برتر از دانشگاه‌های معتبر کشور همچون دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه امیرکبیر در طراحی الگوریتم‌های پردازشی، بهینه‌سازی مدل‌های یادگیری ماشینی و ارتقای قابلیت‌های تحلیل داده مشارکت داشتند. این تیم با بررسی دقیق نیازهای کشور و مطالعه مدل‌های مشابه جهانی، راهکاری کاملاً ایرانی برای توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی ایران ارائه کرده است.
همچنین، بهره‌گیری از پردازنده‌های قدرتمند و سامانه‌های ابری پیشرفته در این پروژه، باعث شده تا پردازش داده‌ها با کمترین تأخیر و بالاترین دقت انجام شود. این قابلیت‌ها نه‌تنها به افزایش کارایی پژوهش‌های علمی کمک می‌کند، بلکه امکان اجرای پروژه‌های هوش مصنوعی در مقیاس صنعتی را نیز فراهم خواهد کرد.
چشم‌انداز و کاربردهای سکوی ملی هوش مصنوعی ایران
سکوی ملی هوش مصنوعی ایران نه‌تنها به عنوان یک بستر پردازشی قدرتمند برای مراکز علمی و تحقیقاتی کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت، بلکه کاربردهای گسترده‌ای در بخش‌های صنعتی، پزشکی، کشاورزی، امنیتی و اقتصادی نیز خواهد داشت.
در حوزه پزشکی، این سکو قابلیت تحلیل تصاویر پزشکی، پردازش داده‌های بیماران و تشخیص بیماری‌ها با استفاده از یادگیری عمیق را فراهم می‌کند. از طریق این بستر، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی می‌توانند به اطلاعات تحلیلی دقیق‌تری برای تشخیص بیماری‌های پیچیده مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و اختلالات عصبی دست یابند.
در بخش کشاورزی، سکوی هوش مصنوعی امکان پردازش تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های محیطی را برای بهینه‌سازی استفاده از منابع طبیعی، پیش‌بینی وضعیت محصولات کشاورزی و کاهش هدررفت منابع آبی فراهم خواهد کرد. کشاورزان می‌توانند با استفاده از تحلیل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، بهترین زمان کاشت، برداشت و مدیریت آفات را تعیین کنند.
صنعت و تولید نیز یکی از بخش‌هایی است که می‌تواند از سکوی ملی هوش مصنوعی ایران بهره ببرد. این سکو امکان پیاده‌سازی سیستم‌های هوشمند برای کنترل کیفیت محصولات، بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و کاهش هزینه‌های عملیاتی را فراهم می‌آورد. به عنوان مثال، شرکت‌های صنعتی می‌توانند از این فناوری برای پیش‌بینی خرابی تجهیزات و کاهش زمان توقف خطوط تولید استفاده کنند.
همچنین، در حوزه امنیت سایبری، این سکو قادر است تهدیدات سایبری را به صورت لحظه‌ای تحلیل کرده و به نهادهای مسئول در مقابله با حملات سایبری کمک کند. بومی‌سازی چنین زیرساختی به معنای افزایش سطح امنیت سایبری کشور و کاهش وابستگی به ابزارهای خارجی است.
از نمایشگاه پیشگامان پیشرفت تا رونمایی رسمی
پیشرفت‌های صورت‌گرفته در توسعه این پروژه، سال گذشته در نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت» در حضور رهبر معظم انقلاب ارائه شد. در آن رویداد، حسین افشین، مسئول تیم توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی ایران، گزارشی از روند طراحی و اجرای این پروژه ارائه کرد و اعلام نمود که نسخه اولیه تا پایان سال ۱۴۰۳ رونمایی خواهد شد.
در این ارائه، مقام معظم رهبری بر اهمیت بومی‌سازی فناوری‌های نوین تأکید کردند و توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی ایران را یکی از مهم‌ترین اقدامات راهبردی برای استقلال فناوری کشور دانستند. این تأکیدات موجب شد که معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور با جدیت بیشتری روند توسعه این پروژه را پیگیری کرده و منابع لازم را برای تکمیل آن فراهم کند.
اکنون، پس از ماه‌ها تلاش مستمر، روز شنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ این پروژه به مرحله اجرا رسیده و نسخه اولیه سکوی ملی هوش مصنوعی ایران در مراسمی رسمی رونمایی خواهد شد. این رویداد نقطه آغازین برای توسعه هرچه بیشتر فناوری هوش مصنوعی در کشور خواهد بود و راه را برای دستیابی به فناوری‌های پیشرفته‌تر هموار خواهد کرد.
به گفته کارشناسان، این سکو تنها یک آغاز است و برنامه‌های آتی برای ارتقای قابلیت‌های آن در دستور کار قرار دارد. انتظار می‌رود در نسخه‌های آینده، سکوی ملی هوش مصنوعی ایران به قابلیت‌های پیشرفته‌تری در زمینه پردازش موازی، بهینه‌سازی الگوریتم‌های یادگیری عمیق و تحلیل داده‌های حجیم مجهز شود.
با این رونمایی، ایران گامی محکم در مسیر استقلال فناوری برداشته و در مسیر توسعه سیستم‌های هوشمند بومی قرار گرفته است. سکوی ملی هوش مصنوعی ایران نه‌تنها به عنوان یک پروژه علمی و فناورانه، بلکه به عنوان یک سرمایه ملی برای آینده فناوری کشور محسوب می‌شود.
