فرونشست زمین، یکی از بزرگترین تهدیدهای زیست‌محیطی ایران، به مرحله بحرانی رسیده و آثار تاریخی مهمی مانند تخت جمشید را در معرض خطر قرار داده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که نرخ فرونشست زمین در برخی از استان‌های کشور به بیش از ۱۰ سانتی‌متر در سال رسیده و این رقم حتی از معیارهای جهانی بحران فراتر رفته است.
فرونشست؛ بحران خاموش
بر اساس معیارهای جهانی، فرونشست زمین بالای چهار میلی‌متر در سال نشان‌دهنده رسیدن شرایط به نقطه بحران است، اما در ایران، نرخ فرونشست در برخی مناطق از ۱۰۰ میلی‌متر نیز عبور کرده است. این مسئله نه تنها تهدیدی برای زیرساخت‌ها و مناطق مسکونی است، بلکه آثار تاریخی و فرهنگی کشور را نیز به خطر می‌اندازد.
تهدید جدی برای تخت جمشید
تخت جمشید، یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگی ایران و جهان، در معرض آسیب‌های جبران‌ناپذیر ناشی از فرونشست زمین قرار دارد. مهدی پارسایی، استاد دانشگاه و پژوهشگر میراث فرهنگی، هشدار داده که برای محافظت از این اثر باستانی، لازم است اقدامات فوری و مؤثری انجام شود. وی پیشنهاد می‌کند که تخت جمشید باید وارد چرخه اقتصادی منطقه شود و با تعریف معیشت جایگزین، کشاورزی در جلگه مرودشت محدود شود.
گسترش فرونشست در سراسر کشور
نرخ فرونشست زمین در ۱۴ استان کشور بیش از ۱۰ سانتی‌متر در سال است. استان‌های کرمان، البرز و مرکزی بیشترین نرخ فرونشست را دارند و این روند نگران‌کننده در حال گسترش به سایر مناطق نیز می‌باشد. با وجود این آمارهای هشداردهنده، تاکنون اقدامات مؤثری از سوی مسئولان برای مقابله با این پدیده ویرانگر صورت نگرفته است.
نیاز به اقدامات فوری
فرونشست زمین در ایران به عنوان یک بحران ملی شناخته می‌شود که نه تنها آینده زیست‌محیطی کشور، بلکه میراث فرهنگی آن را نیز تهدید می‌کند. با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است تا برنامه‌های جامعی برای مقابله با این پدیده تدوین و اجرا شود. اگر اقدامات لازم به موقع انجام نشود، ممکن است شاهد نابودی آثار ارزشمندی مانند تخت جمشید باشیم که بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی ایران را تشکیل می‌دهند.
