میانجیگری روسیه بین ایران و آمریکا در هفته‌های اخیر به یکی از بحث‌های اصلی محافل سیاسی تبدیل شده است. رسانه‌های غربی ادعا کرده‌اند که این پیشنهاد از سوی واشنگتن مطرح شده، اما منابع روسی روایت متفاوتی دارند. این تحولات هم‌زمان با افزایش حساسیت‌ها نسبت به برنامه هسته‌ای ایران و تحولات منطقه‌ای رخ داده و چشم‌انداز دیپلماتیک پیچیده‌ای را رقم زده است.
پیشنهاد میانجیگری؛ روایت‌های متناقض
میانجیگری روسیه بین ایران و آمریکا ابتدا از سوی رسانه‌های غربی همچون بلومبرگ مطرح شد. به گفته این منابع، ترامپ در تماس تلفنی با پوتین، از او خواسته است نقش میانجی را در مذاکرات با ایران ایفا کند. اما خبرگزاری رویترز، به نقل از یک منبع آمریکایی، گزارش داد که این پیشنهاد از سوی مسکو مطرح شده و واشنگتن درخواستی در این زمینه نداشته است.
پس از انتشار این گزارش‌ها، رسانه‌های رسمی روسیه، از جمله شبکه «زوزدا»، این میانجیگری را تأیید کردند. یوری اوشاکوف، مشاور کرملین، نیز اعلام کرد که ایران یکی از محورهای مذاکرات مقامات روسیه و آمریکا در ریاض بوده است. برخی تحلیل‌گران بر این باورند که این میانجیگری اهداف متعددی را دنبال می‌کند که ممکن است فراتر از حل‌وفصل اختلافات باشد.
میانجیگری روسیه بین ایران و آمریکا؛ دیپلماسی یا معامله
میانجیگری روسیه بین ایران و آمریکا از دو منظر قابل بررسی است؛ این اقدام می‌تواند تلاشی برای کاهش تنش‌ها باشد، اما هم‌زمان این احتمال وجود دارد که روسیه به دنبال منافع خود بوده و در پشت پرده به نوعی معامله میان تهران و واشنگتن فکر کند.
سابقه مسکو در پرونده‌هایی مانند بحران سوریه و اوکراین نشان می‌دهد که بیش از هر چیز به منافع استراتژیک خود می‌اندیشد. نزدیکی ترامپ و پوتین در برخی مسائل بین‌المللی، این احتمال را تقویت کرده که کرملین قصد دارد از پرونده ایران به‌عنوان یک برگ برنده برای کسب امتیازات دیگر استفاده کند. برخی تحلیل‌گران معتقدند که روسیه ممکن است با پذیرش نقش میانجی، در عمل ایران را به پذیرش شرایطی سوق دهد که مطلوب واشنگتن باشد.
ایران و احتمال معامله میان مسکو و واشنگتن
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها درباره میانجیگری روسیه بین ایران و آمریکا، احتمال تبدیل شدن ایران به ابزاری برای معامله میان مسکو و واشنگتن است. مراد ویسی، تحلیل‌گر سیاسی، بر این باور است که پوتین ممکن است همان‌طور که در سوریه با آمریکا به تفاهم رسید، این‌بار نیز بر سر ایران امتیازاتی بدهد.
ترامپ در ماه‌های اخیر سیاست نزدیکی به پوتین را در پیش گرفته و حتی در موضوع اوکراین، مواضع روسیه را تا حدی پذیرفته است. این نزدیکی، احتمال هماهنگی میان دو کشور برای ایجاد فشار بر تهران را تقویت کرده است. برخی تحلیل‌گران این مسئله را نشانه‌ای از احتمال همکاری پشت‌پرده میان مسکو و واشنگتن می‌دانند که می‌تواند بر موقعیت ایران تأثیر بگذارد.
سکوت ایران در برابر میانجیگری روسیه
در حالی که میانجیگری روسیه بین ایران و آمریکا به بحثی داغ در رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شده، مقامات ایرانی تاکنون موضع‌گیری مشخصی نداشته‌اند. برخی تحلیل‌گران معتقدند که تهران در حال بررسی شرایط است و نمی‌خواهد پیش از روشن شدن ابعاد این میانجیگری واکنشی نشان دهد. از سوی دیگر، برخی نگران آن هستند که مسکو بدون هماهنگی کامل با تهران، وارد معامله‌ای با واشنگتن شود.
سابقه روابط ایران و روسیه نشان می‌دهد که مسکو در بزنگاه‌های حساس، بیش از آنکه متحدی مطمئن باشد، به دنبال تأمین منافع خود است. این مسئله باعث شده است که مقامات ایرانی با احتیاط بیشتری به میانجیگری روسیه نگاه کنند و فعلاً هیچ موضع رسمی در این خصوص اتخاذ نکنند.
میانجیگری روسیه بین ایران و آمریکا در شرایطی مطرح شده که هر دو طرف اختلافات عمیقی دارند. برخی این اقدام را فرصتی برای کاهش تنش‌ها و حل بحران‌های منطقه‌ای می‌دانند، در حالی که دیگران آن را یک بازی خطرناک تلقی می‌کنند که ممکن است منجر به تضعیف موقعیت ایران شود.
روس‌ها نشان داده‌اند که در سیاست خارجی، بیش از هر چیز به منافع ملی خود توجه دارند. اکنون بسیاری از ناظران سیاسی در حال ارزیابی این مسئله هستند که آیا تهران در برابر این روند ایستادگی خواهد کرد یا در نهایت مجبور به پذیرش شرایط جدید می‌شود.
