ادعای برخی کشورهای غربی درباره نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران همواره با واکنش مقامات تهران مواجه شده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در اظهارات اخیر خود تأکید کرد که «چیزی به نام نظامی‌سازی بالقوه برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد» و ایران تحت فشار و تهدید مذاکره نخواهد کرد. در حالی که مذاکرات دیپلماتیک برای ایجاد اعتماد ادامه دارد، این موضوع همچنان یکی از چالش‌های اصلی در روابط بین‌المللی است.
موضع ایران درباره نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران
عباس عراقچی در واکنش به ادعاهای برخی کشورهای غربی اعلام کرد که «برنامه انرژی هسته‌ای ایران همیشه صلح‌آمیز بوده و خواهد ماند.» وی افزود که تهران هیچ‌گونه فعالیتی در راستای نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران انجام نداده و هیچ برنامه‌ای نیز در این زمینه ندارد. عراقچی همچنین تصریح کرد که ایران تحت فشار و تهدید حاضر به مذاکره نخواهد بود و تنها در شرایطی که احترام متقابل در گفت‌وگوها رعایت شود، امکان رسیدن به توافق وجود دارد.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها در گزارش‌های خود از وجود ذرات اورانیوم در برخی مکان‌های اعلام‌نشده در ایران سخن گفته است. کشورهای اروپایی نیز مدعی‌اند که سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران بسیار فراتر از نیازهای صلح‌آمیز است. در مقابل، تهران تأکید دارد که اقداماتش مطابق با معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) و تحت نظارت آژانس انجام می‌شود و هیچ ارتباطی با نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران ندارد.
رایزنی‌های دیپلماتیک ایران برای اعتمادسازی
در راستای کاهش تنش‌ها و ایجاد شفافیت بیشتر در برنامه هسته‌ای، ایران مذاکرات گسترده‌ای را با قدرت‌های جهانی آغاز کرده است. عباس عراقچی اعلام کرده که تهران در حال گفت‌وگوهای جداگانه‌ای با چین، روسیه و سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) است. هدف از این مذاکرات، یافتن راهکارهایی برای افزایش اعتماد متقابل و رفع نگرانی‌های طرف‌های خارجی در ازای لغو تحریم‌های غیرقانونی است.
ایران بارها تأکید کرده که آماده تعامل سازنده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و طرف‌های مذاکره‌کننده است، اما این تعامل نباید به قیمت پذیرش فشارهای ناعادلانه باشد. عراقچی در این خصوص اظهار داشت: «ما هیچ‌گاه باب مذاکره به معنای واقعی کلمه را نبسته‌ایم، اما در مقابل فشار و تهدید نیز تسلیم نخواهیم شد.» وی همچنین تأکید کرد که مسئله نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران تنها یک ابزار سیاسی برای فشار بر تهران است و هیچ مبنای فنی و حقوقی ندارد.
موضع روسیه درباره همکاری ایران در موضوع هسته‌ای
روسیه، به عنوان یکی از بازیگران کلیدی در مذاکرات هسته‌ای، رویکرد متفاوتی نسبت به غرب اتخاذ کرده است. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، در مصاحبه‌ای اعلام کرد که احتمال دارد ایران در صورت لغو تحریم‌ها، محدودیت‌هایی را در برنامه هسته‌ای خود بپذیرد. این اظهارات نشان‌دهنده تلاش مسکو برای میانجی‌گری میان تهران و غرب در این پرونده حساس است.
روسیه همواره از حق ایران برای توسعه فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز حمایت کرده و در عین حال بر اهمیت همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید داشته است. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه به دنبال یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن است. با این حال، مقامات ایرانی بارها تأکید کرده‌اند که هیچ‌گونه مذاکره‌ای در مورد نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران انجام نخواهد شد، زیرا این موضوع اساساً بی‌اساس و ساختگی است.
با این حال، برخی تحلیل‌گران معتقدند که اظهارات روسیه درباره احتمال پذیرش محدودیت‌ها از سوی ایران، می‌تواند فشارها بر تهران را افزایش دهد و موجب تقویت موضع کشورهای غربی شود.
تأکید ایران بر حفظ استقلال در مذاکرات
یکی از اصول اساسی سیاست خارجی ایران، حفظ استقلال در تصمیم‌گیری‌ها و پرهیز از پذیرش فشارهای خارجی است. عباس عراقچی در اظهارات خود بار دیگر تأکید کرد که ایران در مذاکرات هسته‌ای، تنها منافع ملی خود را در نظر خواهد گرفت و حاضر به پذیرش شروط تحمیلی نیست.
وی در این خصوص گفت: «ایران هیچ‌گاه تحت فشار مذاکره نکرده و نخواهد کرد. آمریکا هر زمان که با ایران برخوردی محترمانه داشته، پاسخ مشابه دریافت کرده است، اما در صورت اتخاذ سیاست‌های تهدیدآمیز، ایران نیز واکنش متناسبی نشان خواهد داد.» عراقچی همچنین تصریح کرد که تمامی تلاش‌های غرب برای مرتبط کردن نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران با فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای تهران، تلاشی ناکام خواهد بود.
این موضع‌گیری در شرایطی مطرح می‌شود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بار دیگر هشدار داده است که تهران دو گزینه پیش رو دارد: پذیرش توافق جدید یا مواجهه با اقدام نظامی. در مقابل، رهبر ایران، علی خامنه‌ای، تأکید کرده است که تهران هرگز تحت فشار با آمریکا مذاکره نخواهد کرد.
موضوع نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران همچنان به عنوان یکی از چالش‌های اصلی در روابط ایران و غرب مطرح است. در حالی که تهران تأکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش کاملاً صلح‌آمیز است، کشورهای غربی همچنان به دنبال افزایش فشار بر ایران هستند. در این میان، روسیه سعی دارد نقش میانجی را ایفا کند و امکان یافتن یک توافق دیپلماتیک را بررسی کند.
با این حال، ایران بارها اعلام کرده که سیاست‌های خود را بر اساس منافع ملی تعیین می‌کند و در مقابل فشارهای خارجی تسلیم نخواهد شد. آینده مذاکرات هسته‌ای به میزان انعطاف‌پذیری طرف‌های مذاکره‌کننده و تمایل آن‌ها برای دستیابی به یک توافق عادلانه بستگی دارد. نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران همچنان یک موضوع بحث‌برانگیز در عرصه دیپلماسی بین‌المللی باقی مانده است، اما ایران همواره تأکید داشته که هیچ‌گونه اقدامی در این راستا انجام نداده و نخواهد داد.
