همکاری‌های نظامی ایران و روسیه در سال‌های اخیر ابعاد تازه‌ای یافته است. کارشناسان موشکی روسیه در این میان نقشی محوری ایفا کرده‌اند و گزارش‌هایی درباره سفر آنان به ایران منتشر شده است. این سفرها که در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای صورت گرفته، گمانه‌زنی‌های متعددی درباره اهداف و ابعاد همکاری‌های تسلیحاتی دو کشور ایجاد کرده است. خبرگزاری رویترز اخیراً از حضور چندین کارشناس موشکی روس در ایران خبر داده، اما جزئیات این مأموریت همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد.
سفر کارشناسان موشکی روسیه به ایران؛ جزئیات و ابعاد
بر اساس گزارش‌های منتشرشده، هفت کارشناس موشکی روسیه در دو نوبت، اردیبهشت و شهریور سال جاری، وارد ایران شده‌اند. این سفرها از طریق پروازهای مستقیم از مسکو به تهران انجام شده و اسناد پروازی نشان می‌دهد که برخی از این افراد گذرنامه‌هایی با پیش‌شماره خاص دارند که معمولاً برای مأموریت‌های دولتی صادر می‌شود.
بررسی سوابق این کارشناسان نشان می‌دهد که برخی از آنان دارای درجات نظامی بالا بوده و در حوزه سامانه‌های پدافندی، توسعه موشک‌های بالستیک و تجهیزات جنگ الکترونیک فعالیت داشته‌اند. دو نفر از آن‌ها دارای درجه سرهنگی و دو نفر دیگر دارای درجه سرهنگ دومی هستند. همچنین، برخی از این کارشناسان سابقه کار در صنایع دفاعی پیشرفته روسیه را دارند و در پروژه‌های مرتبط با سامانه‌های موشکی اسکندر و کالیبر مشارکت داشته‌اند.
با این حال، هیچ‌یک از مقامات رسمی ایران و روسیه تاکنون واکنشی رسمی به این گزارش‌ها نشان نداده‌اند و اهداف دقیق این سفرها همچنان مشخص نیست.
بازدید از تأسیسات موشکی ایران؛ همکاری تسلیحاتی یا ارزیابی فنی؟
یکی از مهم‌ترین نکات مطرح‌شده در گزارش رویترز، اشاره به بازدید کارشناسان موشکی روسیه از برخی تأسیسات مرتبط با صنایع موشکی ایران است. منابع اطلاعاتی غربی مدعی شده‌اند که این افراد از مراکز تولید موشک، از جمله تأسیسات زیرزمینی، بازدید کرده‌اند.
بر اساس این گزارش، یکی از این بازدیدها در شهریور ۱۴۰۳ از یک پایگاه موشکی در نزدیکی بندر امیرآباد در سواحل دریای خزر انجام شده است. این پایگاه یکی از مراکز مهم توسعه و آزمایش موشک‌های برد بلند ایران محسوب می‌شود.
یک منبع اطلاعاتی غربی که نخواست نامش فاش شود، اعلام کرد که این بازدیدها احتمالاً با هدف بررسی ظرفیت‌های تولیدی ایران و انتقال تجربیات روسیه در زمینه افزایش دقت و برد موشک‌ها انجام شده است. این همکاری‌ها در صورت صحت، می‌تواند به پیشرفت چشمگیری در توان موشکی ایران منجر شود.
واکنش‌ها به حضور کارشناسان موشکی روسیه در ایران
انتشار گزارش رویترز درباره حضور کارشناسان موشکی روسیه در ایران واکنش‌هایی را در محافل امنیتی و سیاسی برانگیخته است. برخی تحلیلگران بر این باورند که این همکاری‌ها بخشی از توافقات تسلیحاتی میان دو کشور است که پس از جنگ اوکراین تقویت شده است.
ایران طی سال‌های اخیر در زمینه توسعه پهپادها و موشک‌های کروز به پیشرفت‌های قابل‌توجهی دست یافته و این همکاری‌ها می‌تواند موجب انتقال فناوری‌های پیشرفته‌تر به تهران شود. در مقابل، کشورهای غربی این تحولات را با نگرانی دنبال می‌کنند و احتمال اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران و روسیه را مطرح کرده‌اند.
همچنین، برخی مقامات اسرائیلی مدعی شده‌اند که این همکاری‌ها تهدیدی برای امنیت منطقه محسوب می‌شود و احتمال دارد که اسرائیل در واکنش به این تحولات، حملات پیشگیرانه‌ای علیه تأسیسات نظامی ایران انجام دهد.
چشم‌انداز همکاری‌های نظامی ایران و روسیه
روابط دفاعی و تسلیحاتی ایران و روسیه در سال‌های اخیر گسترش یافته و حضور کارشناسان موشکی روسیه در ایران می‌تواند نشان‌دهنده مرحله‌ای جدید در این همکاری‌ها باشد. کارشناسان موشکی روسیه با تخصص در حوزه جنگ الکترونیک و سامانه‌های هدایت موشک، می‌توانند نقش مهمی در ارتقای توان تسلیحاتی ایران ایفا کنند. این مسئله به‌ویژه در شرایطی که تنش‌ها میان ایران و اسرائیل افزایش یافته، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تحلیلگران بر این باورند که همکاری‌های موشکی ایران و روسیه در صورت ادامه، می‌تواند موازنه قدرت در منطقه را تغییر دهد. ایران طی سال‌های اخیر توانسته است با استفاده از تجربیات روسیه در زمینه جنگ الکترونیک و سامانه‌های هدایت موشک، قابلیت‌های تسلیحاتی خود را ارتقا دهد.
با این حال، همچنان ابهاماتی درباره سطح، اهداف و دامنه این همکاری‌های تسلیحاتی وجود دارد و باید منتظر واکنش‌های رسمی از سوی تهران و مسکو ماند.
