با وجود پیشرفت‌های پزشکی، ایدز در ایران همچنان یکی از چالش‌های نگران‌کننده در حوزه سلامت عمومی است. آمارهای تازه نشان می‌دهند که فاصله زیادی میان تعداد تخمینی مبتلایان و موارد شناسایی شده وجود دارد؛ مسئله‌ای که زنگ هشدار را برای مسئولان به صدا درآورده است.
شکاف آماری؛ چالش شناسایی مبتلایان به اچ‌آی‌وی
رییس مرکز تحقیقات ایدز با اشاره به اینکه تا پایان سال گذشته حدود 25 هزار نفر در ایران به طور رسمی شناسایی شده‌اند، اعلام کرد که تعداد تخمینی مبتلایان به ویروس اچ‌آی‌وی در ایران حدود 45 هزار نفر است. این اختلاف آماری نشان می‌دهد که تقریباً نیمی از مبتلایان هنوز شناسایی نشده‌اند که این موضوع به طور خاص در میان مردانی که رفتارهای جنسی پرخطر دارند بیشتر مشاهده می‌شود.
نبود مراجعه داوطلبانه برای انجام آزمایش‌ها، ترس از انگ اجتماعی و کمبود آموزش‌های لازم درباره این بیماری، از مهم‌ترین دلایل این شکاف آماری هستند. کارشناسان معتقدند که تا زمانی که این شکاف آماری در شناسایی بیماران پر نشود، تلاش‌ها برای مهار ایدز در ایران موفق نخواهد بود و ویروس همچنان به صورت پنهان در جامعه گسترش خواهد یافت.
جوانان و تغییر الگوی انتقال ویروس اچ‌آی‌وی
آمارها نشان می‌دهند که حدود 73 درصد از موارد جدید شناسایی شده ابتلا به اچ‌آی‌وی در بازه سنی 20 تا 45 سال قرار دارند. همچنین 65 درصد از این موارد جدید از طریق رفتارهای جنسی پرخطر به ویروس آلوده شده‌اند، در حالی که در گذشته عمدتاً اعتیاد تزریقی عامل اصلی انتقال بود. این تغییر الگوی انتقال ویروس، اهمیت آموزش و اطلاع‌رسانی درباره پیشگیری را دوچندان کرده است.
عدم آموزش کافی در مدارس و دانشگاه‌ها موجب شده است که جوانان با ریسک بالای ابتلا به ایدز در ایران مواجه شوند. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر روند آموزش و پیشگیری به شکل جدی دنبال نشود، شیوع این بیماری در میان جوانان افزایش خواهد یافت و کنترل آن سخت‌تر خواهد شد.
کمبود آموزش و اطلاع‌رسانی؛ مانعی بزرگ در مهار ایدز در ایران
یکی از مهم‌ترین مشکلات در مقابله با ایدز، نبود آموزش و اطلاع‌رسانی کافی است. گزارش‌ها حاکی از آن است که سیستم آموزشی کشور در زمینه آموزش پیشگیری از اچ‌آی‌وی تقریباً غایب است. به گفته “زهرا حاجی‌زاده”، مدیرعامل انجمن احیا، تنها یک یا دو مرکز از بین ۲۰ مرکز آموزشی، تمایل به برگزاری کلاس‌های آموزشی درباره پیشگیری از ایدز داشته‌اند.
این کم‌کاری در اطلاع‌رسانی باعث شده است که بسیاری از نوجوانان و جوانان اطلاعات کافی درباره ایدز در ایران نداشته باشند و در معرض خطر بیشتری قرار گیرند. همچنین انگ اجتماعی و ترس از قضاوت‌های منفی، افراد را از انجام آزمایش‌های تشخیص اچ‌آی‌وی بازمی‌دارد که این امر مهار بیماری را پیچیده‌تر می‌کند.
پیشرفت‌های درمانی و چشم‌انداز امیدوارکننده
با وجود چالش‌های فراوان، ایران در شناسایی و درمان بیماران اچ‌آی‌وی موفقیت‌هایی کسب کرده است. بیش از نیمی از مبتلایان تخمینی شناسایی شده و تحت درمان قرار گرفته‌اند. درمان منظم با داروهای ضدویروسی باعث شده است که بسیاری از بیماران به وضعیت “بار ویروسی غیرقابل شناسایی” برسند که این وضعیت احتمال انتقال ویروس به دیگران را به شدت کاهش می‌دهد. این دستاوردها نشانه‌ای از پیشرفت در کنترل ایدز در ایران است.
مسئولان حوزه سلامت بر این باورند که با ادامه برنامه‌های ملی و افزایش آگاهی عمومی، می‌توان به کاهش شیوع و مهار کامل این بیماری امیدوار بود. البته رفع موانعی مانند انگ اجتماعی و بهبود آموزش، برای موفقیت نهایی ضروری است.
نتیجه‌گیری
با توجه به آمار و گزارش‌های موجود، وضعیت ایدز در ایران همچنان یک چالش مهم سلامت عمومی به شمار می‌رود. شکاف قابل توجه بین تعداد مبتلایان تخمینی و موارد شناسایی شده، نیاز به افزایش تلاش‌ها در زمینه شناسایی و اطلاع‌رسانی دارد. تغییر الگوی انتقال ویروس به سمت رفتارهای جنسی پرخطر به ویژه در میان جوانان، اهمیت آموزش‌های پیشگیرانه را بیش از پیش برجسته می‌کند. کمبود برنامه‌های آموزشی منظم و وجود انگ اجتماعی، از موانع اصلی مقابله با این بیماری هستند که باید با سیاست‌گذاری‌های هدفمند و همکاری نهادهای مختلف رفع شوند.
با این حال، پیشرفت‌های درمانی قابل توجه، امید به کنترل بهتر و کاهش شیوع ایدز در ایران را فراهم آورده است. استمرار حمایت‌های درمانی، افزایش آگاهی عمومی و کاهش تبعیض، کلید موفقیت در مهار این بیماری و ارتقاء سلامت جامعه خواهد بود.
